ราชการต้อง disrupt ตัวเอง

ในระบบเศรษฐกิจทุนนิยมเสรี ใครๆก็รู้ว่ากิจการใดที่เอกชนทำได้ ก็ปล่อยให้เขาทำไป ภาครัฐไม่ควรเข้าไปยุ่งหรือทำแข่งกับเอกชน

เพราะการบริหารงานของเอกชน ที่แสวงหากำไร มักจะมีประสิทธิภาพมากกว่าราชการเสมอ

ในยุคเศรษฐกิจดิจิทัล Digital Economy - Thailand 4.0 ที่รัฐบาลพยายามผลักดันอยู่นั้น ไม่เพียงเฉพาะเอกชนเท่านั้นที่ต้องเร่งพัฒนาและปรับตัว แต่นั่นหมายรวมถึงภาครัฐและระบบราชการที่ให้บริการประชาชนด้วย

เราคงไม่ต้องเป็นห่วงภาคเอกชนเท่าไรนัก เพราะต่างฝ่ายต่างพยายามปรับตัวเพื่อให้ธุรกิจอยู่รอดในระบบเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป

ประเด็นคือ ถ้าวันนี้ประเทศไทย 4.0 แล้วราชการไทย(บางแห่ง) ได้กี่จุดแล้วตอนนี้..?

ลองสังเกตดูความแตกต่างระหว่างการให้บริการของเอกชน vs. ราชการ (บางแห่ง) ว่าเหมือนหรือต่างกันอย่างไร

1. เอกชนปิดร้านช้า - ราชการปิดร้านเร็ว

2. เอกชนสถานที่ค่อนข้างใหม่ - ราชการสถานที่ค่อนข้างเก่า

3. เอกชนคิวสั้น - ราชการคิวยาว(กว่า)

4. เอกชนเอกสารน้อย - ราชการเอกสารเยอะ

5. เอกชนถ่ายเอกสารให้ผู้ใช้บริการ - ราชการผู้ใช้บริการไปถ่ายเอกสารเอง

6. เอกชนใช้เครื่องอ่านบัตรประชาชน - ราชการไปถ่ายเอกสารบัตรประชาชนมา

7. เอกชนมีทีวีหันให้ลูกค้าดู - ราชการมีทีวีหันให้พนักงานดู

8. เอกชนกันที่จอดรถลูกค้าเยอะ - ราชการกันที่จอดรถพนักงานเยอะ

9. เอกชนเอาใจลูกค้า - ราชการเอาใจพนักงาน

10. เอกชนไปทีเดียวจบ - ราชการไปทีเดียวไม่เคยจบ

11. เอกชนมีเว็บไซต์ใช้ง่าย - ราชการมีเว็บไซต์เหมือนไม่มี

12. เอกชนไหว้ลูกค้าก่อน - ราชการไหว้พนักงานก่อน

13. เอกชนเงินเดือนเยอะพนักงานน้อย - ราชการเงินเดือนน้อยพนักงานเยอะ(กว่า)

14. เอกชนไม่มีระบบนายหน้าให้ลูกค้า - ราชการมีนายหน้ารับทำธุระให้ได้

เพื่อความเป็นธรรม ทุกคนทราบดีว่าราชการหลายหน่วยงานพัฒนาการให้บริการได้ดีไม่แพ้ภาคเอกชน หรืออาจจะดีกว่าด้วยซ้ำ ซึ่งนั้นหมายถึงงานของพนักงานจะง่ายขึ้นและน้อยลง

ในขณะเดียวกันก็ยากที่จะปฏิเสธว่า ยังมีอีกหลายแห่งที่ปรับตัวไม่ทันต่อความเปลี่ยนแปลงของโลกยุคใหม่

เพราะภาคเอกชนที่มีการแข่งขันอย่างเสรีต้องเอาลูกค้าเป็นศูนย์กลาง แต่ราชการนั้นเปรียบได้ดังธุรกิจผูกขาด จะเร็วจะช้าอย่างไรลูกค้าก็แทบไม่มีทางเลือก

ทางเลือกอาจจะเป็นการไม่ทำให้ถูกต้อง (ซึ่งเราไม่สนับสนุน) เพราะการทำให้ถูกต้องบางทีต้นทุนมันแพงเหลือเกิน

เมื่อไม่เกิดการแข่งขัน การพัฒนาก็ยากที่จะคาดหวัง

ยกเว้นแต่มีผู้นำองค์กรที่เปี่ยมด้วยวิสัยทัศน์ ยอมเปลี่ยนแปลงตัวเองได้ ถ้าจะใช้ศัพท์ให้เข้ากับยุคต้อง Disrupt (old) Public Service

แม้เราเข้าใจว่าบริบทของงานราชการจะมีมิติที่ต้องคำนึงถึง เช่น ความมั่นคง ความเท่าเทียม? สาธารณะสุข กฏระเบียบที่เข้มงวด

แต่รับรองได้เลยว่า ถ้าหากราชการมีคู่แข่งในการทำงาน ประชาชนน่าจะได้รับประสบการณ์ที่ดีกว่านี้

ที่สำคัญที่สุดคือ การย่นระยะเวลาติดต่อราชการ หมายถึงการมีเวลาเพิ่มขึ้นในการสร้างงานที่เพิ่มมูลค่าของภาคเอกชน

ราชการต้องdisruptตัวเอง ไม่ใช่เพื่อไม่ให้ตกงาน แต่เพื่อทำให้ประเทศเจริญก้าวหน้าได้ดีกว่าเดิม

จัฐสิพศ เลิศชัยประเสริฐ

(ระหว่างรอติดต่อราชการ)